IJzertekort
IJzer speelt een belangrijke rol in je lichaam. Je krijgt het vooral binnen door het eten van dierlijke producten, volkoren producten en groene bladgroenten. Symptomen als vermoeidheid, bleke huid of rusteloze benen kunnen duiden op een mogelijk ijzertekort. Onvoldoende ijzer in je lichaam kan er op den duur voor zorgen dat je bloedarmoede krijgt, dat je immuunsysteem minder goed gaat werken, of dat je concentratieproblemen krijgt. Bij kinderen is ijzer belangrijk voor de mentale en motorische ontwikkeling.
Wat is ijzer?
IJzer is een mineraal dat belangrijk is voor de vorming van hemoglobine. Dat is een onderdeel van rode bloedcellen. Rode bloedcellen vervoeren de zuurstof in ons bloed.
Er bestaan twee soorten ijzer: heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer komt alleen voor in dierlijke voedingsmiddelen. Non-heemijzer zit ook in plantaardige voedingsmiddelen. Heemijzer wordt door het lichaam wat makkelijker opgenomen.
Hoe neem je ijzer op?
Je lichaam neemt ijzer in het eerste gedeelte van de dunne darm op (duodenum). De hoeveelheid ijzer die je lichaam opneemt hangt af van de vorm (heemijzer of non-heemijzer), de ijzervoorraad in je lichaam en aanwezigheid van andere voedingsstoffen.
Ongeveer 25% van het heemijzer kan door je lichaam worden opgenomen. Voor non-heemijzer varieert dit tussen de 1 en 10%. Dat heeft te maken met de oplosbaarheid van deze vorm van ijzer. Sommige stoffen in voeding hebben invloed op de oplosbaarheid van non-heemijzer. Hoe beter non-heemijzer opgelost wordt, hoe beter het lichaam het kan opnemen. Vitamine C heeft een positieve invloed op de opname van non-heemijzer. Peulvruchten, koffie en thee kunnen daarentegen juist de opname van non-heemijzer verminderen.
De grootste invloed op de opname van ijzer is de voorraad ijzer in je lichaam. Als je een grote voorraad hebt, neemt je lichaam minder ijzer op. En andersom als je maar weinig ijzer in je lichaam hebt opgeslagen, neem je meer ijzer op. Je kan tot wel 42% meer ijzer opnemen als de voorraden bijna zijn uitgeput.
Hoe kan een ijzertekort ontstaan?
Te weinig ijzer in de voeding is de meest voor de hand liggende oorzaak voor het ontstaan van een ijzer tekort. Bijvoorbeeld als je weinig dierlijke producten eet. Er zijn echter ook andere oorzaken mogelijk. Als je een darmaandoening hebt kan het zijn dat je niet genoeg ijzer uit voeding kan opnemen. Ook bloedverlies kan de oorzaak zijn van een tekort.
Soms ontstaat een ijzer tekort door een verhoogde behoefte aan ijzer. Dit kan het geval zijn bij kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.
Wanneer moet je alert zijn?
- Als je zwanger bent of borstvoeding geeft
- Als je een vegetarisch of veganistisch dieet volgt
- Als je last hebt van hevige menstruatie
- Bij jonge kinderen
- Bij een maagverkleining, ofwel een gastric bypass
- Bij een niet (meer) goed functionerende werking van de darmen als gevolg van (chronische) maag- en/of darminfecties of daaraan gerelateerde aandoeningen
- Bij een niet goed functionerende of verwijderde eerste deel van de dunne darm
- Bij gebruik van bepaalde medicijnen, zoals NSAID’s (ibuprofen, diclofenac, aspirine)
Symptomen van ijzertekort
Bij een ijzertekort kun je verschillende symptomen ervaren zoals:
- Vermoeidheid
- Hartkloppingen
- Duizeligheid
- Kortademigheid
- Bleek zien
- Zweten
- Hoofdpijn
- Rusteloze benen
Hoe kun je een ijzertekort oplossen?
Mocht je een ijzertekort vermoeden, dan kan het door je arts worden vastgesteld aan de hand van je symptomen en een bloedtest. Om een tekort op te heffen kan de arts adviseren om ijzer te slikken. Meestal wordt de behandeling, wanneer je ijzergehalte in het bloed weer normaal is, nog een tijdje voortgezet om de voorraden in het lichaam weer aan te vullen.
Als het ijzertekort is ontstaan door een opnamestoornis in de darmen, worden er ook wel eens injecties met ijzer gegeven. Bij een zeer ernstig ijzer tekort kan een bloedtransfusie nodig zijn.